Świadczenie pielęgnacyjne dla opiekuna

Od stycznia opiekuję się chorą mamą, która ma nowotwór, mama od maja tego roku ma grupę niepełnosprawności znaczną i oświadczenie o niezdolności do niezamodzielnej egzystencji. Czy jeżeli mama jest w związku małżeńskim, i tato nie posiada żadnej grupy niepełnosprawności, mogę starać się ja o świadczenie pielęgnacyjne, ponieważ nie mogę podjąć pracy z powodu opieki nad mamą.

Szanowna Pani,

sytuację opiekunów osób o znacznym stopniu niepełnosprawności różnicowały przepisy. Jeśli osoba nabyła niepełnosprawność w okresie dzieciństwa jej opiekun otrzymywał świadczenie pielęgnacyjne, jeśli zaś stała się niezdolna do samodzielnej egzystencji jako dorosła, wówczas jej opiekun mógł ubiegać się jedynie o specjalny zasiłek opiekuńczy. Przy czym świadczenie pielęgnacyjne jest ponad dwukrotnie wyższe od specjalnego zasiłku pielęgnacyjnego i niezależne od dochodu w rodzinie.

Jednak Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 21 października 2014 r., sygn. akt: K 38/13 stwierdził, że art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad dorosłą osobą niepełnosprawną ze względu na moment powstania niepełnosprawności, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji.

Niemniej gminy nadal stosują ów artykuł ustawy o świadczeniach rodzinnych i wydają  opiekunom dorosłych osób niepełnosprawnych decyzje odmowne.

W takiej sytuacji warto złożyć odwołanie i starać się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego w instancjach odwoławczych. Linia orzecznicza sądów administracyjnych jest w miarę jednolita i korzystna dla opiekunów. Niemniej główną przeszkodą w uzyskaniu świadczenia pielęgnacyjnego przez Panią jest art. 17 ust. 5 ustawy  o świadczeniach rodzinnych ( t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 111), który mówi, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje jeżeli podopieczny pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Czyli, że nie może ubiegać się Pani o to świadczenie, bo tata nie jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym i to on w pierwszej kolejności powinien opiekować się mamą.

Stwierdził to Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia z dnia 27 czerwca 2014 w sprawie o sygn. akt I OSK 789/13 – „uprawnienie do świadczenia pielęgnacyjnego dla krewnych „otwiera się” dopiero wówczas, gdy małżonek osoby wymagającej opieki jest niepełnosprawny w stopniu znacznym (co uniemożliwia mu wypełnianie we właściwy sposób obowiązku alimentacyjnego).

Z poważaniem,

Anita Siemaszko, prawnik