Świadczenie pielęgnacyjne dla córki
Sprawuję opiekę nad mamą, która ma 51 lat i orzeczony znaczny stopień niepełnosprawności do 2022. Na dzień dzisiejszy pobiera zasiłek rehabilitacyjny, tata pobiera rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, ja jestem osobą niepracującą z uwagi na opiekę nad mamą. Czy w takim przypadku mogę ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne w związku ze sprawowaniem opieki nad osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym?
Szanowna Pani,
Zgodnie z art. 17 ust. 1b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała:
- nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub
- w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia.
Jednakże przepis ten utracił moc w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, z dniem 23 października 2014 r. na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. sygn. akt K 38/13 (Dz.U. poz. 1443). Co do zasady może więc Pani jako córka ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne, jednakże będą musiały zostać spełnione także inne dodatkowe warunki, aby zostało ono Pani przyznane.
Jak wynika z przepisów ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, świadczenie pielęgnacyjne przysługuje z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej m.in. innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
W Pani przypadku mamy sytuację, iż Pani mama pozostaje w związku małżeńskim. Pierwszym w kolejności zobowiązanym do opieki jest więc Pani ojciec. Jednakże pozostawanie w związku małżeńskim przez osoby wymagające opieki nie może być uważane za przesłankę odmowy prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, gdy małżonek obowiązany do sprawowania opieki nie jest obiektywnie zdolny tego obowiązku wypełnić, a zrealizować tę pomoc jest w stanie - w zastępstwie współmałżonka nie mającego takiej możliwości - osoba zobowiązana do alimentacji w dalszej kolejności (patrz Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 14 maja 2020 r.II SA/Po 25/20, Legalis). Kluczowym będzie więc wykazanie, że Pani ojciec nie jest w stanie wykonywać swojego obowiązku. Jednocześnie Pani ojciec jako osoba, która pobiera rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy nie mógłby otrzymać świadczenia pielęgnacyjnego.
Mając na uwadze powyższe, wskazuję także na najbardziej aktualne orzecznictwo w tym zakresie, zgodnie z którym okoliczność sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności oraz rezygnacja z tego powodu z zatrudnienia to warunki konieczne do przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, ale nie jedyne. Prawo to bowiem może przysługiwać tylko osobie, na której ciąży względem osoby wymagającej opieki obowiązek alimentacyjny. Stosownie do art. 128 KRO, obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Kodeks rodzinny i opiekuńczy ustala przy tym kolejność zobowiązanych. W związku z tym, obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności, albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi, lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami (art. 132 KRO) (patrz Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 7 lipca 2020 r. II SA/Op 126/20).
W Pani sprawie zalecam także bezpośredni kontakt z organem właściwym w Pani miejscu zamieszkania w sprawach świadczenia pielęgnacyjnego w celu rozmowy i zasięgnięcia szczegółowych informacji.
Z poważaniem,
dr Michał Urban, radca prawny