7. Obiekty zabytkowe

Rozdział publikacji: Projektowanie dla wszystkich

Problem dostępności budynków, obiektów i przestrzeni historycznych zawsze stanowił dylemat ingerencji w strukturę zabytkową. Koszty i ekonomia w procesie przystosowawczym obiektów zabytkowych dla osób niesprawnych motorycznie są bardzo duże, ale znaczenie przekazu, jakie niesie za sobą obcowanie z historią w naturze, jest nieocenione. Ze względu na różnorodność form i sytuacji nie ma jednej definicji czy szablonu, według których można dostosować te budynki, w każdym przypadku problem trzeba rozważać bardzo indywidualnie z pełnym poszanowaniem różnic kulturowych czy wynikających z ukształtowania krajobrazu. Inne wytyczne trzeba uwzględnić przy rozwiązywaniu problemu dostosowania Koloseum, a inaczej fortyfikacji obronnych.
Przy strategii opracowywania planów dostępności budynków i obiektów historycznych należy uwzględnić takie czynniki jak:

• zapewnienie dotarcia do obiektu,
• możliwość komunikacji w poziomie,
• możliwość komunikacji w pionie.

Przy rozpatrywaniu alternatywnych dróg dostępu do obiektów historycznych należy zadać sobie pytanie - co jest najbardziej znaczące w obiekcie, lub jakie przesłanie on z sobą niesie?
Dla jednych obiektów będą to: architektura, wyposażenie wnętrz i ekspozycje, dla innych: skala obiektu i detale zewnętrzne, dla jeszcze innych: lokalizacja czy organizacja przestrzenna. Im dokładniejsze zrozumienie istoty przekazu historycznego danego obiektu, tym lepsze propozycje rozwiązań alternatywnych. W sytuacjach gdy nie jest możliwa fizyczna ingerencja w strukturę obiektu pozostają rozwiązania tymczasowe, niestety w wielu przypadkach proponujące pasywne pokonywanie dróg dostępu.
W procesie przystosowawczym budynku historycznego niezbędna jest współpraca specjalistów wielu dziedzin: osób odpowiedzialnych za zarządzanie obiektem, historyków sztuki, architektów, konserwatorów zabytków i innych.

 Zastosowanie tymczasowych elementów łatwych do demontażu ułatwiających dostęp do budynku

7.1. Lokalizacja, dostępność, dojazd

• zapewnienie możliwości dotarcia do obiektu osobom mniej sprawnym ruchowo (np. wykonanie tymczasowych podjazdów czy systemu nakładek na nierówne odcinki dróg i chodników),
• w przypadku miejsc trudno dostępnych z powodu topografii terenu należy w miarę możliwości zapewnić transport dla osób z ograniczonymi możliwościami ruchu,
• w przypadku gdy niemożliwe jest dostosowanie głównych wejść dla osób poruszających się na wózkach należy zapewnić alternatywne drogi dostępu do budynku,
• osobom mającym trudności z dostaniem się do budynku należy udostępnić funkcję asystenta,
• w obiektach, w których znajduje się śliska powierzchnia posadzki, należy odpowiednio ja przystosować lub pokryć tymczasową antypoślizgową strukturą, przy założeniu, że nie zmieniony zostanie charakter obiektu,
• w przypadku instalacji wind i podnośników należy rozważać ingerencję w jak najmniej ważną historycznie strukturę/obszar obiektu,
•  w pokonywaniu różnic poziomów zalecana jest instalacja wind i podnośników zamiast stosowania długich ramp z poręczami, które znacznie bardziej ingerują w strukturę obiektu pod względem optycznym oraz zajmują więcej miejsca.

Dostępność obiektów historycznych przy możliwie jak najmniejszej ingerencji w strukturę istniejącą. Zapewniona jest dostępność komunikacji w poziomie i w pionie poprzez system ramp i wind.

7.2. Elementy dodatkowe

• w przypadku gdy obiekty i eksponaty są podświetlane i nie jest możliwa pełna iluminacja świetlna, należy zapewnić pomoc asystenta w poruszaniu się po obiekcie,
• nawigacja po obiekcie oraz wskazanie dróg ewakuacji powinny być czytelne, a jednocześnie nawiązywać do charakteru obiektu,
• w przypadku złożonych kompleksów należy zapewnić dostęp do informacji mówiącej o miejscu i drogach poruszania się po obiekcie,
• w przypadku obiektów znajdujących się na dużych przestrzeniach należy zapewnić miejsca odpoczynku,
• gdy poruszanie się po obiekcie odbywa się bez przewodnika, należy zapewnić czytelny system znaków, map i informacji (np. w formie graficznej, opisowej lub dźwiękowej z opcją wyboru języka),
• w obiektach znajdujących się na dużych przestrzeniach otwartych należy czytelnie oznaczyć punkty wejścia i wyjścia oraz punkty informacyjne i punkty pomocy,
• wszelkie zabezpieczenia eksponatów (np. barierki utrudniające dostęp) powinny być stabilne i czytelnie odznaczać się od wnętrza np. kontrastowym kolorem,
• wszelkie opisy eksponatów i miejsc powinny znajdować się na takiej wysokości, aby osoba siedząca na wózku inwalidzkim mogła je swobodnie odczytać,
• wszelkie opisy eksponatów i miejsc powinny być w kilku językach,
• łatwy dostęp do toalet dla wszystkich użytkowników.

Czytelny przekaz informacji ułatwiający orientację w terenie i informujący o dostępności terenu