Świadczenie pielęgnacyjne zamiast specjalnego zasiłku opiekuńczego
Mam siostrę, która posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności i niezdolności do samodzielnej egzystencji. Szwagier opiekuje się siostrą i korzysta ze specjalnego zasiłku opiekuńczego w wysokości 620 zł. Rodzina jest w bardzo trudnej sytuacji finansowej. W ostatnim okresie pojawiły się reklamy i informacje w prasie na temat możliwości uzyskania zasiłku w wysokości 1830 zł dla opiekuna dorosłej osoby niepełnosprawnej. Przykład. Podchodzę z dużą ostrożnością do takich ofert dlatego proszę o informację czy faktycznie istnieją podstawy prawne do ubiegania się o podwyższenie wysokości wypłacanego zasiłku.
Szanowna Pani,
przepis art. 17 ust 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, który ogranicza prawo do świadczenia pielęgnacyjnego ze względu na moment powstania niepełnosprawności na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 21 października 2014 r., sygn. akt K38/13, został uznany za niekonstytucyjny w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną ze względu na datę powstania niepełnosprawności osoby wymagającej opieki, a przez to narusza art. 190 ust. 1 Konstytucji RP.
Jak stwierdził w uzasadnieniu do wyroku z dnia 04.04.2019 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach (sygn. akt IV SA/Gl 1016/18) - „W przywołanym wyroku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 17 ust. 1b u.ś.r. w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji. Skutkiem tego wyroku jest zmiana zakresu zastosowania art. 17 ust. 1b u.ś.r. odnośnie treści w nim ujętej, ponieważ zakwestionowana norma została ostatecznie wyeliminowana z systemu prawnego, co oznacza, że dalsze stosowanie tego przepisu wraz z normą prawną uznaną za niekonstytucyjną prowadzi do niedopuszczalnego - z punktu widzenia zasady równości - ukształtowania sytuacji prawnej opiekunów dorosłych osób niepełnoprawnych. Norma prawna uznana za niekonstytucyjną stanowi wadliwą podstawę prawną, a wydana na takiej podstawie prawnej decyzja administracyjna również musi być uznana za wadliwą.” Podobnie stwierdził np. w uzasadnieniu do wyroku z dnia 13.06.2018 r. Wojewódzki Sąd Administracyjnego we Wrocławiu sygn. akt IV SA/Wr 208/18 i wiele innych sądów administracyjnych w Polsce.
Można zatem udać się do swojego wydziału świadczeń rodzinnych, aby pobrać odpowiednie druki, wiele gmin jeszcze odmawia przyznania świadczenia pielęgnacyjnego ze względu na „późny” moment powstania niepełnosprawności, ale odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, a czasami nawet skargi do Wojewódzkiego sądu Administracyjnego daję dużą szanse na otrzymanie świadczenia pielęgnacyjnego.
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 27 czerwca 2014 w sprawie o sygn. akt I OSK 789/13, stwierdził – „uprawnienie do świadczenia pielęgnacyjnego dla krewnych "otwiera się" dopiero wówczas, gdy małżonek osoby wymagającej opieki jest niepełnosprawny w stopniu znacznym (co uniemożliwia mu wypełnianie we właściwy sposób obowiązku alimentacyjnego), ale sam fakt pozostawania w związku małżeńskim osoby wymagającej opieki, przy wypełnieniu przesłanek, o jakich mowa w art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, nie wyklucza świadczenia pielęgnacyjnego dla jego małżonka”.
NSA: opiekunowi osoby dorosłej nie można odmówić przyznania świadczenia pielęgnacyjnego
Z poważaniem,
Grzegorz Jaroszczyk, prawnik