Pracownicy na wózkach

Zgodnie z polskim Prawem budowlanym* obiekty użyteczności publicznej, a więc również siedziby firm i zakłady produkcyjne, powinny być projektowane, budowane i utrzymywane tak, aby mogły z nich swobodnie korzystać wszystkie osoby niepełnosprawne. Szczególne potrzeby mają osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich.

Podstawowymi parametrami, które należy wziąć pod uwagę przy ustalaniu przestrzeni dla pracownika poruszającego się na wózku, są: POWIERZCHNIA MANEWROWA, czyli zakres ruchu wózka (do przodu, do tyłu, na boki, dookoła), WYMIARY WÓZKA (szerokość, wysokość siedziska itd.), POZIOM i ZASIĘG WZROKU oraz ZAKRES RUCHU RAK (w pionie, poziomie, na boki) osoby na wózku. Wymiary podane na rycinach gwarantują zachowanie bezpiecznych odległości pomiędzy wózkiem i jego użytkownikiem a np. ścianami pomieszczenia. Dane te mogą się jednak różnić w zależności od rodzaju sprzętu oraz możliwości ruchowych osoby na wózku.

Zasięg ruchu rąk w pionie

BEZPIECZNA I WYGODNA DROGA DO PRACY:
WJAZD na posesję o utwardzonej nawierzchni antypoślizgowej - szczegółowe wymiary podano w przepisach budowlanych.
BRAMA o szerokości min. 2,4 m, z wrotami otwieranymi do wewnątrz.
BRAMKI i FURTKI o szerokości od 90 cm do maks. 1,1 m, również otwierane do wewnątrz. Klamki, zamki - na poziomie rąk osoby siedzącej na wózku. Urządzenia do obsługi bramy, aparaty parkingowe - dostępne bez wysiadania z auta.
MIEJSCA POSTOJOWE dla samochodów pracowników niepełnosprawnych - wyraźnie oznakowane i położone jak najbliżej wejścia do obiektu. Wymiary stanowiska: długość: min. 5 m, szerokość: min. 3,6 m, a jeśli znajduje się wzdłuż jezdni: długość: min. 6 m, a szerokość: min. 3,6 m z możliwością ograniczenia do 2,3 m, jeśli jest opcja skorzystania z przylegającego dojścia lub chodnika. Powierzchnia: anty poślizgowa, gładka, bez wysokich (maks. 2 cm) krawężników i zjazdów. Podobna nawierzchnia powinna pokrywać DOJŚCIA: chodniki i alejki do budynku. Optymalna szerokość dojść: 1,5 m.
POCHYLNIE o konstrukcji drewnianej, stalowej lub betonowej. Szerokość pochylni: min. 1,2 m. Długość jednego biegu: maks. 9 m. Jeśli pochylnia jest dłuższa, należy podzielić ją na kilka odcinków. Szerokość spoczników między biegami pochylni: min. 1,5 m. Na całym obwodzie pochylni, na wysokości 5-7 cm kół wózka, konieczne jest zastosowanie progu, tzw. odbojnika, dzięki któremu koła nie ześlizgną się z powierzchni. Poręcze, w dwóch równoległych pasmach, na wysokości 75 i 90 cm, o przekroju owalu, koła lub prostokąta, gwarantujące pewny uchwyt. Poręcz przyścienna w odległości nie większej niż 5 cm od ściany. Nawierzchnia: anty-poślizgowa. Zadaszenie: minimalnie wystające poza obrys pochylni. Oświetlenie: górne lub przy powierzchni jezdnej. Na zewnątrz budynku (a także na schodach w środku budynku), tam gdzie wózek musi pokonać 2-3 stopnie, można zamontować podjazd przenośny, o szerokości również 1,5 m.
DRZWI WEJŚCIOWE: min. szerokość: 90 cm, zalecana: 1 m (w tzw. świetle, czyli bez futryny). Przy drzwiach dwuskrzydłowych: szerokość jednego skrzydła: min. 90 cm. Wysokość progu: maks. 2 cm - przy wyższym konieczne jest położenie listwy przyprogowej. Dół drzwi oszklonych zabezpieczony do wysokości 40 cm (przed uderzeniem kołami). Domofony, dzwonki, zamki (najwygodniejsze są otwierane kartą magnetyczną): na wysokości 70-120 cm, pod zadaszeniem, oświetlone, w strefie łatwego dostępu dla osoby na wózku. Dodatkowo nad klamką, na wysokości 80 cm - szeroki uchwyt.

Zasięg ruchu rąk w poziomie i w pionie

SWOBODNE PORUSZANIE SIĘ PO BUDYNKU:
PRZEDSIONEK - o wymiarach: min. 1,5 x 1,5 m. Dłuższy - jeśli drzwi wejściowe i drzwi od przedsionka otwierają się do wewnątrz. Przy ścianach listwy przypodłogowe i odbojniki. Zabezpieczenia dla wózków, aby się nie przesuwały przy przesiadaniu. Posadzka antypoślizgowa, wieszaki na wysokości maks. 1,4 m.
KORYTARZE - min. szerokość: 1,2 m; więcej, gdy drzwi pomieszczeń otwierają się na zewnątrz. Przy zakrętach o kącie 90 stopni - zaokrąglone narożniki. Odbojniki w dolnej krawędzi ścian na wszystkich zakrętach i załamaniach. Włączniki światła dostępne dla osoby siedzącej na wózku. Powierzchnia posadzki - antypoślizgowa, ale też na tyle gładka, aby nie blokowała kół.
DRZWI DO POMIESZCZEŃ - min. szerokość: 90 cm; zalecana: 1 m.
OKNA - na wysokości: 80-85 cm, otwierane ręcznie lub zdalnie (pilotem). Klamki i zamki na wysokości maks. 1 m. Wystający brzeg parapetu - kilka centymetrów.
WJAZD NA TARAS - przy wysokim progu konieczna jest listwa przyprogowa lub nawet podręczny, dwustronny minipomost.
WINDA - minimalne wymiary wewnętrzne kabiny tylko dla osoby siedzącej na wózku to 1,4 x 1,1 m. Strefa włączników (również przycisk STOP) w zasięgu rąk „wózkowicza". Poręcz na wysokości 90 cm. Zasilanie awaryjne. Posadzka antypoślizgowa. Minimalna wolna powierzchnia przed wejściem do windy: 1,5 m od jej drzwi. Tam, gdzie montaż windy jest niemożliwy,
PODNOŚNIKI i PLATFORMY - ukośne, czyli przy biegu schodów oraz pionowe: góra - dół. Maksymalny udźwig: do 300 kg, prędkość podnoszenia do 0,2 m/s (przy ukośnych: do 0,15 m/s), awaryjna blokada systemów napędowych, barierka ochronna lub blokada kół, powierzchnia antypoślizgowa.
ŁAZIENKA - minimalna powierzchnia manewrowa: 1,5 x 1,5 m. Wygodne uchwyty na poziomie: 75-80 cm od posadzki. Miska ustępowa na wysokości: 45-50 cm, przycisk spłukiwania wody: 1 m. Wymiary brodzika: min. 1 x 1 m. Wysokość górnej krawędzi umywalki: 80 cm. Wolna przestrzeń pod umywalką: 65 cm. Wysokość gniazd elektrycznych: 40-120 cm, a ich minimalna odległość od źródła wody: 60 cm. Posadzka łazienki i toalety: antypoślizgowa.

* Warunki techniczne określone w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z 2002 r. z późn. zm.)

Tekst opracowano na podstawie poradnika Integracji Dostosowanie obiektów użyteczności publicznej teoria i narzędzia - pełna wersja na tutaj; z tej publikacji pochodzą również rysunki architektoniczne.

Infolinia dla pracodawców „Sprawni w pracy" - 0 801 801 015 czynna: pon.-pt. w godz.: 7.00--22.00, całkowity koszt połączenia - 0,40 zł brutto.

***

Artykuł powstał w ramach projektu "Integracja - Praca. Wydawnicza kampania informacyjno-promocyjna"
współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich.