Powrót do pracy po kryzysie psychicznym

 Kryzys zdrowia psychicznego niestety wciąż wiąże się z wykluczeniem społecznym. Bez wątpienia najlepszą drogą do wyjścia z niego jest powrót do pracy. Pomoże w tym program rehabilitacji kompleksowej PFRON.  

- Gdy mówimy o osobach zdiagnozowanych, czyli takich, które przychodzą do nas z orzeczeniem o niepełnosprawności z powodu choroby psychicznej 02-P jest na pewno trudniej się odnaleźć się na rynku pracy – informuje Monika Merkel, szefowa Centrum Integracja w Gdyni - Obserwujemy znaczny wzrost uczestników z takim orzeczeniem, w zasadzie teraz można śmiało powiedzieć, że stanowią połowę naszych klientów – dodaje.

02-P coraz częściej

Ona i inni eksperci zajmujący się zdrowiem aktywizacją zawodową również widzą ten wzrost. Jak informują nas doradczynie zawodowe z Centrum Integracja w Warszawie, osoby z orzeczeniem 02-P stanowią większość osób szukających pracy, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Dzieje się tak dlatego, że osoby po kryzysie psychicznym często za cel życiowy stawiają sobie powrót do wykonywanych wcześniej ról społecznych.  

Trudny powrót

-  Często gdy ktoś mnie pyta, co pomogło mi zdrowieć odpowiadam, że praca. Praca pozwala czuć się potrzebnym, spełniać się, decydować o sobie, być niezależnym – tłumaczy Katarzyna Szczerbowska, osoba z doświadczeniem kryzysu psychicznego, z diagnozą schizofrenii, asystentka zdrowienia, rzeczniczka Biura ds. pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego -  Zdarza sie że przejście przez kryzys nie pozwala wrócić do dawnej pracy bo była zbyt stresująca, czasochłonna, zaburzała rytm doby, którego np. ludzie po psychozie muszą pilnować. Bywa, że wychodząc z kryzysu ludzie mają problemy z koncentracją i nie są w stanie wrócić natychmiast do pracy w redakcji, szkole czy na uniwersytecie. Czasem trzeba poszukać nowego sposobu na życie – zaznacza Katarzyna Szczerbowska.Wskazuje ona też na ogromny brak szkoleń i warsztatów przygotowujących osoby po kryzysie do pracy, nawet jeśli są to często niespójne z wymaganiami rynku.

47 procent traci pracę po pierwszym epizodzie

- W wielu krajach Unii Europejskiej kładzie się ogromny nacisk na wspieranie zatrudnienia ludzi po kryzysie, na przykład za sprawą programu najpierw zatrudnij potem przeszkól. Osoby, które korzystają z takiego wsparcia są przyjmowane do pracy np. u fryzjera, masażystki, w restauracji by tam najpierw nauczyć się zawodu a potem pracować dalej w tym miejscu. W wielu krajach jest też stosowana polityka różnorodności zgodnie z którą w zespole jest miejsce dla ludzi z doświadczeniem kryzysu. Taką politykę stosują m.in. amerykańskie firmy, które zatrudniają też osoby po kryzysie z Polski, jeśli mają tu swoje przedstawicielstwo lub zdalnie – objaśnia asystentka zdrowienia. -  Jednocześnie ludzie z doświadczeniem kryzysu często pracują w miejscach, w których narażone są na nawrót tego kryzysu - w ochronie, gdzie zarywa się noce, w fast foodach, gdzie jest bardzo stresująco i jest się narażonym na mnóstwo bodźców jak mocne światło, głośna muzyka, wysoka temperatura w kuchni, problemu z klientami. Paru moich znajomych pracuje jako telemarketerzy i nieustannie styka się z negatywnymi reakcjami ludzi na ich telefony. Często ludzie po kryzysie ukrywają swoje diagnozy żeby móc wrócić do pracy. Badania mówią że aż 47 procent osób z diagnozą schizofrenii traci prace po pierwszym epizodzie – dodaje. Katarzyna Szczerbowska zwraca przy okazji uwagę, że pomoc we wracaniu na rynek pracy i w znalezieniu zatrudnienia jest jedną z podstaw leczenia środowiskowego. - Chodzi w nim o to, żeby opanować objawy kryzysu i wesprzeć człowieka w powrocie do budowania relacji, do odnalezienia się w świecie – wyjaśnia.

Potrzebne intensywne wsparcie

O potrzebie takiej pomocy mówi też Monika Merkel z gdyńskiego Centrum Integracja.

- Osoby z doświadczeniem kryzysu zdrowia psychicznego  potrzebują  przede wszystkim  intensywnego wsparcia społecznego, którego generalnie, w projektach aktywizacji zawodowej nie ma. My sobie radzimy tak, że „wspieramy się” projektami, które piszemy w konkursach z budżetu Miasta Gdyni lub środków PFRON będących w dyspozycji miasta -  tłumaczy Monika Merkel - One są nakierowane konkretnie na aktywizację społeczną i mamy tam to, co jest potrzebne – grupę wsparcia, w wersji na żywo i online, trening umiejętności społecznych i dużo miękkich działań, które można by nazwać życiem towarzyskim. Ale to się sprawdza, bo nie da się podejść do takiego klienta „twardo”, czyli: doradztwo zawodowe, pośrednictwo, staż i do pracy. Za to w projektach aktywizacji zawodowej mocno wykorzystujemy godziny wsparcia psychologicznego. Czasem jeszcze na tym etapie okazuje się, że potencjalnego uczestnika musimy przekierować gdzieś dalej, albo namawiać na kontynuację leczenia – podkreśla.  

Kompleksowa rehabilitacja

Naprzeciw tym potrzebom wychodzi PFRON, który chce wzbogacić swój Program Kompleksowej Rehabilitacji o działania skierowane konkretnie do grupy osób z doświadczeniem kryzysu zdrowia psychicznego.

Od września 2019r. w ramach projektu „Wypracowanie i pilotażowe wdrożenie modelu kompleksowej rehabilitacji umożliwiającej podjęcie lub powrót do pracy” (dam tu linki do artykułu o samym programie)  działały 4 Ośrodki Rehabilitacji Kompleksowej (ORK). W trakcie realizacji usług zidentyfikowano potrzebę utworzenia specjalistycznych Ośrodków adresowanych do osób z zaburzeniami psychicznymi. Eksperci zajmujący się programem zauważyli bardzo duże zainteresowanie projektem ze strony osób z zaburzeniami i chorobami psychicznymi. Początkowo osoby z problemami psychicznymi dzwoniące na infolinię projektu (miesięcznie przyjmowanych jest ok. 60 telefonów) stanowiły ok. 30 % telefonów, obecnie około  50 % telefonów pochodzi od  tej grupy.  Jednocześnie stwierdzono, że usługi rehabilitacji kompleksowej w już działających ORK są niedostosowane do potrzeb osób z zaburzeniami psychicznymi – zostało to m.in. potwierdzone niepowodzeniami w pierwszych miesiącach realizacji usług rehabilitacji kompleksowej w ORK w odniesieniu do osób z zaburzeniami psychicznymi.

Innym problemem, który sprawił, że PFRON zdecydował się zmodyfikować swoje dotychczasowe działania, jest brak adekwatnej oferty na rynku dla osób z zaburzeniami psychicznymi, które pomimo ustabilizowanego stanu zdrowia dalej pozostają bez pracy i potrzebują pomocy, aby powrócić na rynek pracy i utrzymać się na nim.

Nowe ośrodki

Dlatego powstał już pierwszy ośrodek dla mieszkańców Polski zachodniej, w którym będą przyjmowane osoby po kryzysie zdrowia psychicznego  z województw: kujawsko-pomorskiego, pomorskiego, lubuskiego, zachodniopomorskiego, wielkopolskiego, opolskiego, śląskiego i  dolnośląskiego. Ośrodek znajduje się w Puszczykowie koło Poznania. Kolejny, dla reszty kraju ma powstać już  niebawem.

W trakcie realizacji programu rehabilitacji kompleksowej jego uczestnik przebywa przez 16 tygodni w Ośrodku gdzie zapewnione masz zakwaterowanie w pokoju jednoosobowym i pełne wyżywienie. Na rehabilitację kompleksową składają się trzy moduły: zawodowy, psychospołeczny i medyczny. W Indywidualnym Programie Rehabilitacji zostanie opisany sposób realizacji każdego z nich. Zajęcia będą się odbywały w godzinach od 8:00 do 18:00, ale nie dłużej niż 8 godzin dziennie, z wyjątkiem dni ustawowo wolnych od pracy. Całość pobytu jest całkowicie bezpłatna. W Ośrodku jest zapewnione wsparcie zespołu rehabilitacyjnego kierowanego przez lekarza psychiatrii, ale też psychologów klinicznych, pielęgniarki, fizjoterapeuty i lekarza rehabilitacji.  Trzeba jednak pamiętać, że główny nacisk położony jest na aktywizację zawodową, w które pomagają doradcy zawodowi, pośrednicy pracy, trenerzy i szkoleniowcy. Po opuszczeniu ośrodka uczestnik będzie miał zorganizowane czterotygodniowe praktyki zawodowe w miejscu zamieszkania, jak również wsparcie doradcy zawodowego, pośrednika pracy i psychologa do momentu podjęcia zatrudnienia (lub uruchomienia działalności gospodarczej) i przez minimum 1 miesiąc po rozpoczęciu pracy. Co ważne, osoby, które ze względu na stan zdrowia straciły jedyne źródło utrzymania będą mogły wystąpić o przyznanie stypendium rehabilitacyjnego, którego wysokość będzie uzależniona od frekwencji na zajęciach.

Jeśli chcesz wziąć udział w rehabilitacji kompleksowej dla osób po kryzysach psychicznych skontaktuj się z PFRON: ork@pfron.org.pl, tel. 22 50 55 600, 532 433 727.