Pułapka rentowa musi zniknąć

Resort pracy planuje gruntowne zmiany w obszarze zatrudnienia i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Zmiany te mają zmusić instytucje publiczne do zatrudniania niepełnosprawnych pracowników, oraz wyciągnąć 5 mln rencistów z tzw. pułapki rentowej.

Według dotychczasowych przepisów mamy dwa rodzaje rent: socjalne i te, przyznawane z tytułu niezdolności do pracy. Rencista socjalny podejmujący pracę musi pamiętać o zgłoszeniu do ZUS każdego przekroczenia limitu zarobków. ZUS zawiesza mu rentę za ten miesiąc, w którym nastąpiło przekroczenie limitu. Jeśli renta została mu przyznana na stałe, to w kolejnym miesiącu, w którym limit zarobków nie został przekroczony, ZUS - na wniosek zainteresowanego - odwiesza jej wypłacanie. Przed komisją lekarską trzeba stanąć jedynie wtedy, gdy renta była przyznana na czas określony, który skończył się akurat w trakcie zawieszenia jej wypłacania.

W przypadku rent przyznawanych z tytułu niezdolności do pracy, rencista może bez obaw zarobić do 70% przeciętnego wynagrodzenia. Powyżej tej kwoty jego renta zostanie obniżona o kwotę tego przekroczenia, czyli o tyle, o ile dochód przekroczył kwotę limitu. Jeśli natomiast rencista zarobi powyżej 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, to ZUS zawiesi mu wypłacanie renty na czas, w którym osiąga taki dochód. (szczegółowe informacje)

Ta tzw. pułapka rentowa powoduje, że większość rencistów w ogóle nie stara się podejmować pracy lub pracuje „na czarno”, aby móc nadal pobierać rentę. Według szacunkowych danych, z ponad 2,5 mln niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym pracuje tylko co piąty.

Ministerstwo Pracy przygotowało szereg zmian, mających poprawić tą sytuację. Jedną z propozycji jest uniemożliwienie administracji publicznej planowania wydatków na kary za niezatrudnianie niepełnosprawnych w swoich budżetach. Jak dotąd bowiem instytucje administracji publicznej wolą przeznaczyć część publicznych pieniędzy, którymi dysponują, na kary, niż zatrudnić niepełnosprawnych pracowników. W ubiegłym roku ZUS zapłacił w ten sposób 25 mln zł. kary za niewypełnienie tzw. wskaźnika zatrudnienia, wynoszącego 5% dla administracji za rok 2007.

Inną zmianą ma być zlikwidowanie uzależnienia prawa do renty od braku zatrudnienia. Resort chce, by niepełnosprawni mogli pracować bez ograniczeń. Z jednej strony pomogłoby to zmotywować ich do pracy, z drugiej – zwiększyłoby wpływy do budżetu państwa z płaconych przez nich podatków i składek.

Ministerstwo zapowiada również uruchomienie w przyszłym roku pilotażowego programu agend pośrednictwa pracy dla niepełnosprawnych. Ich działania obejmowałyby odnajdywanie osób niepełnosprawnych i motywowanie ich do podjęcia zatrudnienia, wyszukiwanie pracodawców, szkolenia, doprowadzanie do zatrudnienia i monitorowanie pracy zatrudnionej osoby.

Jak zapowiada Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, Jarosław Duda, w planach resortu jest także decentralizacja PFRON i przekazanie samorządom regionalnym części jego kompetencji, pracowników i środków, a także ujednolicenie systemu orzekania o niepełnosprawności.