Koniec z upośledzeniem umysłowym w szkołach. Od września nowe przepisy

1 września 2015 r. wejdą w życie nowe przepisy dotyczące organizacji kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym. Odpowiednie rozporządzenie 24 lipca br. podpisała minister edukacji narodowej, Joanna Kluzik-Rostkowska.

Nowe rozporządzenie zamiast terminu „upośledzenie umysłowe” wprowadza określenie „niepełnosprawność intelektualna”. Nowe przepisy zawierają też katalog jednostek systemu oświaty, które organizują kształcenie specjalne. Zostały one uzupełnione o nowe formy wychowania przedszkolnego. Kształcenie dla dzieci i młodzieży niedostosowanych społecznie lub zagrożonych niedostosowaniem społecznym, organizowane ma być we wszystkich typach szkół oraz w ściśle określonych ośrodkach.

Szkoła ma zapewnić integrację

Nowe przepisy wskazują też m.in. na fakt, że zadaniem przedszkoli, szkół i ośrodków jest zapewnienie integracji z rówieśnikami pełnosprawnymi. Dopuszczają także możliwość zmniejszenia liczby dzieci w oddziałach integracyjnych w przedszkolach i szkołach, aby umożliwić bardziej elastyczne podejście do uczniów.

Zgodnie z nowymi wytycznymi, indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny w przedszkolu lub innej formie wychowania przedszkolnego ma określić sposób i zakres dostosowania programu do indywidualnych potrzeb rozwojowych, edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka.

Rozporządzenie precyzuje też zasady i zakres współpracy rodziców z nauczycielami, tak, by nie można było przerzucić na rodziców np. obowiązku zapewnienia sprzętu specjalistycznego dla dziecka czy zapewnienia mu opieki podczas przerw.

Różne zajęcia przy różnych niepełnosprawnościach

Uregulowano także, jakie zajęcia rewalidacyjne powinny znaleźć się w indywidualnych programach edukacyjno-terapeutycznych dla uczniów niewidomych, niesłyszących, z afazją lub z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera. Na przykład dla uczniów niewidomych to nauka orientacji przestrzennej i poruszania się oraz alfabetu Braille’a, z kolei dla uczniów z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, zajęcia rozwijające umiejętności społeczne, w tym umiejętności komunikacyjne.

Od 1 września br. rodzice bądź pełnoletni uczeń będą mieli prawo uczestniczyć w spotkaniach zespołu nauczycieli, wychowawców, grup wychowawczych i specjalistów, prowadzących zajęcia z uczniem.

1 stycznia 2016 r. w życie wejdzie z kolei przepis, który pozwoli na zatrudnianie dodatkowo nauczycieli posiadających kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej w celu współorganizowania kształcenia uczniów objętych kształceniem specjalnym, specjalistów, asystenta nauczyciela lub pomocy nauczyciela.

Kwalifikacje niezbędne

„W przypadku przedszkoli ogólnodostępnych, innych form wychowania przedszkolnego i szkół ogólnodostępnych, w których kształceniem specjalnym są objęci uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na autyzm, w tym zespół Aspergera, lub niepełnosprawności sprzężone, wprowadzono nowe rozwiązanie polegające na obowiązku zatrudnienia w ww. jednostkach systemu oświaty dodatkowo nauczycieli posiadających kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej w celu współorganizowania kształcenia uczniów z niepełnosprawnością, specjalistów, asystentów nauczycieli lub pomocy nauczyciela, uwzględniając zalecenie zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego” – czytamy w uzasadnieniu Ministerstwa Edukacji Narodowej (MEN) do nowych przepisów.

Ma się to przyczynić do realizacji indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów z tymi niepełnosprawnościami.

„Obecnie w szkołach i przedszkolach ogólnodostępnych i innych formach wychowania przedszkolnego, w których nie ma oddziałów integracyjnych, i w których uczą się uczniowie z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, lub z niepełnosprawnościami sprzężonymi, pomimo możliwości i wysokiego finansowania z budżetu państwa, zasadniczo nie są zatrudniani nauczyciele posiadający kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej w celu współorganizowania kształcenia tych uczniów. Na ponad 7 tys. takich jednostek, w 92 proc. z nich nie wykazano żadnego etatu ww. nauczyciela” – informuje MEN.

Rozporządzenie w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym zastąpi dwa dotychczas funkcjonujące akty prawne:

• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz. U. z 2014 r. poz. 392);
• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 414).