Dyscypliny Rio 2016: paraujeżdżenie

„Koń jest dobry na wszystko” – można śmiało powiedzieć. Hipoterapia to jedna z form rehabilitacji osób z niepełnosprawnością poprzez kontakt z koniem. Konkurencji jeździeckiej nie mogło więc zabraknąć także na Igrzyskach Paraolimpijskich.

Początki paraolimpijskiego dresażu to Anglia i Skandynawia na początku lat 70. XX wieku. Debiut paradresażu na igrzyskach przypadł na 1996 r., choć już dwanaście lat wcześniej w Nowym Jorku rozdawano medale w poszczególnych składowych ujeżdżenia, jak stęp i kłus.

Obecnie program tworzy dziesięć konkurencji medalowych: po dwie konkurencje – program mistrzowski i program dowolny – dla każdej z pięciu kategorii niepełnosprawności, a także wspólny konkurs drużynowy. W poszczególnych grupach niepełnosprawności kobiety startują wspólnie z mężczyznami.

Zasady jeździectwa osób z niepełnosprawnością

Dresaż to konkurs jeździeckiej sztuki, wywodzący się ze starożytnej Grecji. Człowiek i koń tworzą jedność, poruszając się po czworoboku, a podczas wykonywanego programu prezentowane są elementy m.in. stępu czy galopu. Wykonanie elementów oceniane jest przez pięciu sędziów, a średnia z ich ocen tworzy wynik, podawany w formie procentowej.

Rywalizacja na Igrzyskach Paraolimpijskich składa się z programu mistrzowskiego (z ang. championship test). Zawodnicy wykonują program na podstawie ustalonych przez Międzynarodową Federację Jeździecką (FEI) wytycznych, obejmujących elementy, które muszą być w programie zawarte. Na podstawie testu mistrzowskiego wyłaniani są medaliści indywidualni oraz drużynowi. Test ten rozgrywany jest we wszystkich kategoriach niepełnosprawności (Ia, Ib, II, III, IV). W rywalizacji zespołowej udział biorą zazwyczaj czteroosobowe (lub trzyosobowe) drużyny, do łącznej sumy bierze się trzy wyniki.

Drugą konkurencją jest program dowolny, tzw. freestyle. Ułożony program jeźdźcy prezentują do muzyki, sędziowie dodatkowo oceniają wrażenia artystyczne oraz sposób synchronizacji wykonanych elementów z podkładem muzycznym.

Kategorie niepełnosprawności w paraujeżdżeniu

W jeździectwie osób z niepełnosprawnością w konkurencji paraujeżdżenia wyróżniamy pięć poziomów współzawodnictwa:

• IA – głównie osoby poruszające się na wózkach, z tetraplegią, z poważnym upośledzeniem tułowia oraz równowagi. Są to jeźdźcy o najmniejszych możliwościach fizycznych. Zawodnicy podczas zawodów poruszają się stępem.
• IB – głównie osoby poruszające się na wózkach o słabej równowadze tułowia i/lub upośledzeniu funkcji wszystkich kończyn albo bez równowagi tułowia, ale z prawidłowym funkcjonowaniem rąk albo o umiarkowanej równowadze tułowia z poważnym upośledzeniem wszystkich kończyn. Program opiera się na pracy w stępie oraz niewielkimi fragmentami w kłusie.
• II – osoby poruszające się na wózkach lub z poważną niepełnosprawnością ruchową obejmującą tułów z dobrym funkcjonowaniem rąk, osoby z poważną niepełnosprawnością rąk oraz lekką nóg lub z poważną niepełnosprawnością jednostronną.
• III – zwykle osoby samodzielnie chodzące. Umiarkowana niepełnosprawność jednostronna lub wszystkich kończyn, poważna niepełnosprawność rąk. Także osoby całkowicie niewidome. Program obejmuje chód, stęp oraz galop.
• IV – niepełnosprawność w obrębie jednej lub dwóch kończyn lub niepełnosprawność narządu wzroku. Program obejmuje m.in. chód (zebrany, pośredni, wyciągnięty), elementy ciągów w kłusie i galopie czy półpiruety w stępie.

Polskie sukcesy

W tej dyscyplinie reprezentowały nas do tej pory dwie panie. Obie otrzymały prawo startu dzięki tzw. dzikim kartom.

W Atenach startowała Aneta Matysiak na wałachu Jacht, która zajęła miejsca pod koniec stawki (17. i 18.) w gronie 20 startujących. W Pekinie oglądaliśmy Patrycję Gepner, która w gronie 15 zawodników zajęła 13. i 14. miejsce.

Pomimo braku walki o medale, start naszych amazonek był niezwykle ważny z uwagi na samą możliwość złapania kontaktu z jeźdźcami z zagranicy i promocją tej formy sportu osób z niepełnosprawnością w Polsce. Na czworoboku w Wielkiej Brytanii nie oglądaliśmy naszych jeźdźców, choć spełniali oni minima gwarantujące prawo. Głównym powodem był brak szansy na medal oraz wysokie koszty związane z transportem.

Jak będzie w Rio?

Prawo startu w Brazylii wywalczyła Karolina Karwowska (na zdjęciu). 23-letnia reprezentantka Stowarzyszenia Jeździeckiego Osób Niepełnosprawnych Hippoland znajdowała się „pod kreską” dającą kwalifikację, jednak po relokacji miejsc została zaproszona do startu w Igrzyskach Paraolimpijskich.

Nasza młoda zawodniczka wystartuje na 15-letnim wałachu Emol. Sam start dla polskiej amazonki jest wielkim osiągnięciem, jednak osiągane przez nią wyniki dają nadzieje na poprawę dotychczasowych lokat wywalczonych przez nasze poprzednie zawodniczki.

Czy wiesz, że...

Mistrz paraolimpijski w kat. IB z Londynu, Austriak Pepo Puch, przed wypadkiem na koniu w 2008 r. startował w barwach Chorwacji na Igrzyskach Olimpijskich w Atenach. W Rio 50-latek będzie faworytem w kat. IB.

Informacje praktyczne

Obiekt

Olympic Equestrian Centre

Liczba kompletów medali

11

Terminarz

• 11 września, niedziela – sesje w godz. 15:00-21:55
• 12 września, poniedziałek sesje w godz. 15:00-21:45
• 13 września, wtorek – sesje w godz. 15:00-22:25
• 14 września, środa – sesje w godz. 15:00-22:20
• 15 września, czwartek– sesje w godz. 15:00-22:10
• 16 września, piątek– sesje w godz. 14:00-22:20