Jedziemy do wód! Poradnik sanatoryjny

Sanatorium uzdrowiskowe to ośrodek położony w pięknym krajobrazowo, czystym klimatycznie, obfitującym w naturalne surowce lecznicze i klimatu regionie kraju. Jego głównymi zadaniami są: leczenie chorób przewlekłych oraz prowadzenie rehabilitacji.

Wielcy też jeździli do uzdrowisk

Prekursorem europejskiego leczenia uzdrowiskowego był żyjący w XVI w. Paracelsus, który pacjentom zalecał wodne terapie. W Polsce pierwsze takie kuracje oferowano w Iwoniczu Zdroju i w Cieplicach, a korzystała z nich m.in. królowa Marysieńka Sobieska. Prawdziwy rozkwit uzdrowiska przeżyły w XIX w., a leczono w nich wówczas prawie wszystkie choroby – włącznie z wadami wzroku i słuchu. To wtedy popularna stała się m.in. Krynica Zdrój, gdzie stałymi bywalcami byli Jan Matejko, Henryk Sienkiewicz i Józef Kraszewski, a w okresie międzywojennym: Helena Modrzejewska, Władysław Reymont i Jan Kiepura. Nie mniej uznanych gości miał Rymanów Zdrój – leczyli się tam np. Kornel Makuszyński i Stanisław Wyspiański, oraz Nałęczów, gdzie bywali: Zofia Nałkowska, Bolesław Prus, Ignacy Paderewski.

Wraz z rozwojem farmacji oraz dużymi ograniczeniami w dotowaniu tej formy leczenia przez władze, uzdrowiska w większości krajów Europy zaczęły pustoszeć i powoli zanikać. W Polsce nieustająco cieszą się powodzeniem. Np. w latach 80. co roku do sanatoriów wyjeżdżało ponad 800 tysięcy osób, a turnus trwał 32 dni! Dzisiaj, pomimo krótszych turnusów oraz większych opłat za pobyt i zabiegi, mówi się o tym, iż leczenie uzdrowiskowe znów przeżywa renesans.

Najważniejsze informacje, jak zorganizować wyjazd do sanatorium:

1. Czy mogę pojechać do sanatorium, choć nie jestem przewlekle chory, niepełnosprawny?

Tak! Możesz pojechać tam prywatnie (tak jak do ośrodka SPA), sam pokryć koszt pobytu oraz zabiegów rehabilitacyjnych, kosmetycznych, z których chcesz skorzystać dla podreperowania zdrowia, urody. Uzdrowiska mają pokoje dla tzw. kuracjuszy pełnopłatnych, ale w popularnych ośrodkach miejsce trzeba rezerwować nawet kilka miesięcy przed przyjazdem. Jeśli zaś jesteś chory, niepełnosprawny, twój lekarz potwierdzi, że wymagasz leczenia uzdrowiskowego, i jesteś ubezpieczony w NZF (lub w kasach tzw. branżowych), możesz starać się, aby fundusz opłacił część twojego pobytu. Takie rozwiązanie określa się jako „sanatorium ze skierowaniem z NFZ-u”.

2. Kiedy nie mogę jechać do sanatorium?

Oprócz powodów prywatnych i finansowych, także wtedy, gdy uniemożliwia ci to stan zdrowia - np. gdy musisz być w pobliżu swojego lekarza, lub szpitala rejonowego na wypadek gdyby twoja choroba zaostrzyła się. Są również schorzenia, przy których zabroniony czy niewskazany jest pobyt w uzdrowisku – np. przy chorobach zakaźnych i ostrych infekcjach, takich jak ropne zapalenie migdałków, zatok, zębów czy grzybice skóry.

3. Ile razy w roku mogę jechać do uzdrowiska?

Jako kuracjusz prywatny, pełnopłatny – tyle razy i do tylu miejsc ile chcesz. Ze skierowaniem z NFZ-u – teoretycznie: raz na rok. W praktyce – nie wszyscy chętni dostają taką szansę, a kolejka „szczęściarzy” jest długa. Na miejsce czeka się sześć miesięcy i dłużej.

4. Co muszę zrobić, aby pojechać do sanatorium z NFZ-u?

a) Zgłoś się do swojego lekarza rodzinnego lub specjalisty, który się tobą opiekuje, albo też do lekarza w szpitalu, w którym dotąd leżałeś – jeśli zalecono ci leczenie w uzdrowiskowym szpitalu;
b) Lekarz wypełnia wniosek (i kartę informacyjną z opisem choroby, leczenia oraz zaleceniami co do zabiegów) i wysyła je do odpowiedniego oddziału NFZ;
c) W funduszu - zatrudniony tam specjalista w dziedzinie balneoklimatologii ma 30 dni na rozpatrzenie wniosku, ale – uwaga! – potwierdzenie skierowania i datę rozpoczęcia leczenia w sanatorium możesz otrzymać dużo później – maksymalnie na 14 dni przed rozpoczęciem leczenia.

5. Czy mam prawo do wyboru sanatorium i terminu pobytu?

Jeśli jedziesz prywatnie – tak! Skonsultuj to jednak ze swoim lekarzem. Przy pewnych schorzeniach (np. alergiach czy astmie) pobyt w źle dobranym klimacie i o złej porze roku może pogorszyć zdrowie. Lekarz podpowie ci też, które ośrodki sanatoryjne są najlepsze w leczeniu twojej choroby. Jeśli jedziesz ze skierowaniem z NFZ-u – nie masz żadnego wyboru. Ale nie obawiaj się! Twój wniosek odpowiedniego NFZ rozpatruje lekarz specjalista balneoklimatologii i medycyny fizykalnej lub rehabilitacji medycznej. Jego zadaniem jest wybór, na podstawie wskazań twojego lekarza, odpowiedniego zakładu lecznictwa uzdrowiskowego. Region kraju i termin pobytu są wówczas zależne od wolnych miejsc. Warto też wiedzieć, że dzieci ze szkół podstawowych i gimnazjów kierowane są do sanatorium przez cały rok, a młodzież ponadgminazjalna – tylko w czasie wakacji i ferii.

6. Kto decyduje o zabiegach, które mam odbyć w sanatorium?

Jak wyżej! Jeśli jedziesz prywatnie – rozsądniej jest nie kierować się przy wyborze ceną lub „egzotyką” zabiegu, ale poradzić się swojego lekarza. Każdy zabieg może i pomóc, i zaszkodzić. Jeśli starasz się o skierowanie z NFZ-u, to specjalista z funduszu zaleci odpowiednie zabiegi lecznicze. W obu przypadkach, pierwszego dnia pobytu spotkasz się jeszcze z lekarzem uzdrowiskowym, który również wyznaczy zabiegi. Możesz go wówczas zapytać, które z oferty sanatoryjnej polecałby jako dodatkowe.

7. Czy skierowanie oznacza, że to NFZ zapłaci w całości za mój pobyt i zabiegi?

Nie! Będziesz musiał pokryć z własnej kieszeni:
- część kosztów zakwaterowania, wyżywienia,
- opłatę klimatyczną,
- dodatkowe zabiegi nie związane z twoją chorobą lub bezpośrednią przyczyną skierowania na pobyt w uzdrowisku,
- podróż w obie strony.
Stawki są różne – jesienią i wczesną wiosną jest taniej. Tylko dla dzieci w wieku od 3 do 6 lat oraz młodzieży uczącej się i studiującej pobyt w sanatorium jest całkowicie bezpłatny! Ale ich opiekunowie muszą już go opłacić. I jeszcze - gdy korzystasz z leczenia sanatoryjnego ambulatoryjnego i jesteś ubezpieczony, to musisz zapewnić sobie zakwaterowanie i wyżywienie, ale zabiegi już zrefunduje NFZ.

8. Ile trwa pobyt w sanatorium?

Jeden turnus trwa 2-3 tygodnie. Tyle czasu potrzeba, aby stosowane zabiegi przyniosły pożądany, utrzymujący się na dłużej efekt leczniczy.

9. W jakich sytuacjach mam prawo skrócić pobyt w sanatorium?

Z powodu choroby, która uniemożliwia ci kontynuowanie pobytu, z przyczyn od ciebie niezależnych – np. udokumentowanej choroby lub śmierci członka twojej najbliższej rodziny, albo z przyczyn leżących po stronie ośrodka sanatoryjnego.

10. Czy mój mąż/moja żona może pojechać do tego samego sanatorium i w tym samym czasie co ja?

Tak – jeśli wybieracie się prywatnie, albo gdy za wasze sanatorium zapłaci NFZ, ale jedno z małżonków ma orzeczony znaczny stopień niepełnosprawności lub skończyło 65 lat. W pozostałych przypadkach fundusz nie ma obowiązku zapewnić małżeństwu wspólnego wyjazdu.

11. Co robić, gdy muszę zrezygnować z wyjazdu?

Jeśli masz skierowanie z NFZ-u, musisz niezwłocznie wysłać do funduszu pismo z wytłumaczeniem rezygnacji. Jeśli powód będzie uzasadniony – np. choroba (poświadczona zwolnieniem) czy wypadek losowy – NFZ wyznaczy nowy termin pobytu. Jeśli twoje wyjaśnienia nie przekonają go, a ty nadal będziesz chciał pojechać do sanatorium – będziesz musiał postarać się o nowe skierowanie.

12. Czy na wyjazd do sanatorium przysługuje mi specjalny urlop?

Nie! Możesz wyjechać do sanatorium tylko w ramach urlopu wypoczynkowego lub bezpłatnego. Zaraz po otrzymaniu potwierdzenia z NFZ ustal z szefem daty twojej nieobecności. O tym, że starasz się o sanatorium, powiedz mu dużo wcześniej, aby nie był zaskoczony twoją nieobecnością. Jeśli jesteś skierowany na leczenie w szpitalu uzdrowiskowym, to ośrodek wystawi ci na ten czas zwolnienie lekarskie.

13. Co mam ze sobą zabrać do sanatorium?

Przede wszystkim dokumenty – dowód osobisty, skierowanie na leczenie (jeśli jedziesz w ramach NFZ-u), dowód ubezpieczenia, dokumentację medyczną – prześwietlenia, wyniki badań etc. W bagażu oczywiście powinny też znaleźć się leki, które stale przyjmujesz, środki higieniczne a także: strój kąpielowy i czepek, duży ręcznik, klapki kąpielowe, szlafrok i strój sportowy.

14. Gdzie szukać informacji o sanatoriach?

Głównie w internecie, na stronach: www.nasze-sanatorium.pl, www.sanatoria.com.pl, www.sanatoria.org, www.urlopwpolsce.pl.