Łącznik dwóch światów

Niezależność i pomoc świadczona na rzecz osób głuchych zależy od kompetentnych, profesjonalnych tłumaczy języka migowego, którzy właściwie rozumieją wagę odpowiedzialności za swoją pracę. Niestety, ten zawód jest wciąż mało doceniany w naszym społeczeństwie.

Wiele osób utożsamia osoby będące tłumaczami języka migowego z pracownikami opieki społecznej, asystentami lub krewnymi użytkowników języka migowego. Najczęściej usługi tłumaczeniowe świadczone są przez pracowników placówek Polskiego Związku Głuchych i krewnych osób niesłyszących. Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że np. od dobrego tłumaczenia w środowisku medycznym może zależeć życie drugiego człowieka, a tłumacz jest potrzebny prawie wszędzie – w gabinecie lekarskim, psychoterapeutycznym, na sali porodowej, w izbie przyjęć w szpitalu...

Jedno z podstawowych praw pacjenta to prawo do informacji, a zgodnie z nim obowiązkiem lekarza jest respektowanie prawa pacjenta do świadomego udziału w podejmowaniu decyzji dotyczących jego zdrowia. Tylko rzetelne tłumaczenie umożliwia użytkownikowi języka migowego dostęp do informacji i daje mu poczucie bezpieczeństwa zwłaszcza w sytuacji stresogennej.

Katarzyna, która nie słyszy od wczesnego dzieciństwa, wspomina:

– Na sali porodowej byłam sama. Stres i ból utrudniły mi odczytywanie mowy z ust. Nie dałam też rady pisać na kartce. W rezultacie nie rozumiałam wypowiedzi położnej i lekarza. Pomoc tłumacza języka migowego była mi bardzo potrzebna.

Tłumacze są też potrzebni w innych środowiskach, np. edukacyjnym. Dzięki ich pracy coraz więcej użytkowników języka migowego podejmuje studia wyższe. Jedną z takich osób jest Jola, która nie słyszy od urodzenia. Dzięki tłumaczowi języka migowego, który towarzyszy jej podczas większości zajęć, rozumie treść wykładów i ćwiczeń na uczelni.

Jej wypowiedź świadczy o tym, że te usługi są bardzo cenne:
– Dzięki tłumaczowi nie czuję się zagubiona na uczelni. Mam dostęp dowszystkich informacji, które są przekazywane na wykładach i ćwiczeniach. Przez pierwszy miesiąc zajęć nie korzystałam z usług tłumacza, ale przyznam, że nie było mi łatwo. Gdybym nie miała swojego tłumacza, chyba poddałabym się i zrezygnowała ze studiów.

Trudno sobie wyobrazić np. przebieg rozprawy w sądzie – bez udziału tłumacza języka migowego – w której oskarżonym lub świadkiem jest użytkownik języka migowego.

Powiernik, doradca?

Zdarza się, że tłumacz staje się dla osoby niesłyszącej kimś więcej niż tylko wiernym przekaźnikiem informacji, ale także przewodnikiem po skomplikowanej rzeczywistości, doradcą, a czasem nawet powiernikiem życiowych sekretów. Często stara się on przełamywać funkcjonujące od wielu lat stereotypy dotyczące głuchoty i języka migowego.
Właściwie rola tłumacza języka migowego jest bardzo skomplikowana z punktu widzenia etycznego i zawodowego. Czy tłumacz ma być tylko wiernym przekaźnikiem informacji? Czy może spoufalać się ze swoim klientem? Czy może pełnić funkcję mediatora podczas dialogu między dwiema stronami, które mają sprzeczne interesy? Odpowiedź nie zawsze wydaje się oczywista.

Ranga zawodu

Wielu tłumaczy języka migowego nie szczędzi czasu ani sił, żeby pomagać innym – nawet w najbardziej nieoczekiwanych
zdarzeniach, często naglych sytuacjach losowych. Tłumaczenie migowe to bardzo ciężka praca wymagająca specjalnych predyspozycji, m.in.: odporności na stres, koncentracji, dużych umiejętności językowych, translatorskich oraz wiedzy o środowisku osób niesłyszących.

Spotkając na swojej drodze życiowej ludzi, którzy zajmują się tłumaczeniem języka migowego, warto popatrzeć na ich pracę jak na działania pośredników między dwoma światami – ciszy i dźwięków.

Pozostaje tylko mieć nadzieję, że ważna, choć trudna rola tłumacza języka migowego będzie bardziej doceniana, zwłaszcza przez przedstawicieli władz oraz instytucji korzystających z tego typu usług.

Czym jest polski język migowy?

Polski Język Migowy (PJM) jest naturalnym językiem wizualno-przestrzennym społeczności niesłyszących. W odróżnieniu od języków fonicznych wypowiedzi są konstruowane na bazie modalności wzrokowej, a nie słuchowej. Ma własną strukturę gramatyczną: składnię, morfologię, fonologię i fonetykę. Polskiego Języka Migowego nie należy mylić z Systemem Językowo-Migowym (SJM), który nie pełni funkcji języka naturalnego. Użycie SJM polega na posługiwaniu się językiem mówionym przy jednoczesnym użyciu znaków migowych.

Informacje o kursach polskiego języka migowego

Oddziały PZG: www.pzg.org.pl

Placówki:
Zarząd Główny Polskiego Związku Głuchych:
ul. Podwale 23, 00-261 Warszawa,
tel.: 22 831 40 71/73, faks: 22 635 75 36,
e-mail: biuro@pzg.org.pl, www.pzg.org.pl
Centrum Edukacyjne Języka Migowego:
ul. Podwale 23, 00-261 Warszawa,
tel. 22 831 21 76, www.cejm.org.pl
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (centrala):
Al. Jana Pawła II 13, 00-828 Warszawa, tel. 22 50 55 500, www.pfron.org.pl

Usługi tłumacza języka migowego

- usługi tłumaczy języka migowego świadczone w środowisku medycznym, prawnym, edukacyjnym,socjalnym, konferencyjnym:
pracownicy PZG  i  stowarzyszeń tłumaczy

- usługi tłumacza biegłego sądowego:
tłumacze powoływani przez sądy

- usługi tłumaczy w szkołach wyższych:
Biura ds. Osób Niepełnosprawnych na uczelniach