UE: Europa bez barier do 2020 r.

Większość uznaje za oczywiste, że może wybrać się autobusem na zakupy, surfować po Internecie czy oglądać seriale telewizyjne. Jednak 80 mln niepełnosprawnych Europejczyków boryka się z poważnymi problemami, które mogą zmuszać ich do rezygnacji z takich czynności. 15 listopada br. Komisja Europejska przyjęła nową strategię, mającą znieść te bariery.

Zawiera ona plan nakreślający, w jaki sposób UE i rządy krajowe mogą wzmocnić pozycję osób z niepełnosprawnością, by umożliwić im korzystanie z ich praw. W najbliższym dziesięcioleciu ma być w tym celu zastosowany szeroki wachlarz środków - od wzajemnego uznawania krajowych zaświadczeń o niepełnosprawności, przez propagowanie normalizacji, po lepiej ukierunkowane korzystanie z zamówień publicznych i przepisów o pomocy państwa.

Środki te przyniosą istotne korzyści społeczne, lecz powinny także przynieść dodatkowe korzyści europejskiej gospodarce. Mogłyby one wzmocnić unijny rynek urządzeń i usług dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych, którego roczna wartość już dziś szacowana jest na ponad 30 mld euro. Komisja rozważy również, czy zaproponować do 2012 r. "Europejski akt dostępności", by przyczynić się do dalszego rozwoju jednolitego rynku dostępnych produktów i usług.

- By móc w pełni uczestniczyć w naszym społeczeństwie i gospodarce, osoby niepełnosprawne potrzebują łatwiejszego dostępu do budynków publicznych, transportu publicznego i usług cyfrowych - stwierdziła Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości, praw podstawowych i obywatelstwa. - Bardzo skuteczną metodą osiągnięcia tego celu jest opracowanie na szczeblu europejskim norm dotyczących dostępnych towarów i usług oraz wykorzystanie zamówień publicznych do promowania dostępnych budynków publicznych. Podobne środki okazały się sukcesem w wymiarze społecznym i gospodarczym w Stanach Zjednoczonych. Musimy również dopilnować, by osoby niepełnosprawne nie napotykały na dodatkowe bariery przy przekraczaniu granic: osoba o uznanej niepełnosprawności, która zdecyduje się przenieść do innego państwa, powinna mieć możliwość korzystania z tych samych uprawnień, co w państwie pochodzenia, takich, jak bezpłatny lub tańszy transport publiczny. Moim celem jest zapewnienie prawdziwej "Europy bez barier" do 2020 r. - dodała.

Jeden na sześciu mieszkańców Unii Europejskiej – czyli łącznie ok. 80 mln osób – posiada średni lub ciężki stopień niepełnosprawności. Ponad jedna trzecia osób w wieku przekraczającym 75 lat ma niepełnosprawność ograniczającą je w jakimś zakresie. Liczby te mają jeszcze wzrosnąć wraz ze stopniowym starzeniem się ludności UE. Większość z tych osób zbyt często nie ma możliwości pełnego uczestnictwa w społeczeństwie i gospodarce ze względu na bariery fizyczne lub inne, a także dyskryminację.

Usunięcie tych barier to nie tyko zadanie społeczne, lecz również szansa na stworzenie nowych możliwości rynkowych. Analiza wykonana przez Royal National Institute of the Blind ze Zjednoczonego Królestwa wykazała, że 35 000 funtów zainwestowane przez sieć supermarketów w dostosowanie ich strony internetowej do potrzeb osób z niepełnosprawnością przyniosło dodatkowy przychód w wysokości ponad 13 mln funtów rocznie. Z analizy przeprowadzonej w Niemczech wynika z kolei, że bardziej dostępna infrastruktura zachęciłaby osoby z niepełnosprawnością do odbywania większej ilości podróży, co zwiększyłoby obroty niemieckiego sektora turystycznego o kwotę od 620 mln do 1,9 mld euro.

W tym kontekście, strategia zaprezentowana 15 listopada przez Komisję stanowi odnowienie zobowiązania UE do poprawy sytuacji niepełnosprawnych Europejczyków. To uzupełnienie i wsparcie działań prowadzonych przez państwa członkowskie, na których spoczywa główna odpowiedzialność za politykę w zakresie niepełnosprawności.

Strategia UE koncentruje się na wzmocnieniu pozycji osób z niepełnosprawnością, by mogły one korzystać z przysługujących im praw na równi z innymi, oraz na usunięciu barier utrudniających życie codzienne.

Główne działania są następujące:

• inicjatywa w zakresie dostępności: rozważenie, w jaki sposób - za pomocą normalizacji, zamówień publicznych lub przepisów o pomocy państwa - zapewnić osobom niepełnosprawnym dostęp do wszystkich towarów i usług, rozwijając równocześnie unijny rynek urządzeń przystosowanych do potrzeb takich osób ("Europejski akt dostępności"). Oczekuje się znacznego wzrostu tego rynku w najbliższych latach, tak, jak nastąpiło to w Stanach Zjednoczonych;

• udział: dopilnowanie, by osoby niepełnosprawne i ich rodziny korzystały z praw obywateli UE na równych zasadach - poprzez wzajemne uznawanie zaświadczeń o niepełnosprawności oraz związanych z nimi uprawnień; wykorzystanie języka migowego i alfabetu Braille'a przy korzystaniu z praw wyborczych przysługujących obywatelom UE lub w kontaktach z instytucjami UE; propagowanie dostępnego formatu stron internetowych oraz dzieł objętych prawami autorskimi, takich, jak książki;

• finansowanie: zagwarantowanie, by unijne programy i finansowanie w dziedzinach polityki istotnych dla osób niepełnosprawnych były wykorzystywane do promowania przyzwoitych warunków pracy dla zawodowych i nieformalnych opiekunów, oraz opracowanie systemów indywidualnego wsparcia;

• lepsza współpraca między państwami członkowskimi (za pośrednictwem Grupy Wysokiego Szczebla ds. Niepełnosprawności) oraz społeczeństwem obywatelskim: zapewnienie forum umożliwiającego wymianę danych oraz koordynację polityki, w szczególności w zakresie przenoszalności praw, takich, jak prawo do indywidualnej opieki;

• pogłębianie powszechnej świadomości w zakresie niepełnosprawności i dostępności, np. poprzez przyznawanie europejskich nagród „dostępnym” miastom;

• gromadzenie danych i monitorowanie: zwiększenie wiedzy na temat sytuacji osób niepełnosprawnych w Europie oraz barier, z którymi borykają się one w życiu codziennym, przy równoczesnym ustaleniu i propagowaniu udanych struktur wsparcia wprowadzonych przez państwa członkowskie na szczeblu krajowym.

Strategia ta obejmuje wykaz konkretnych działań oraz harmonogram. Komisja będzie regularnie przedstawiać sprawozdania z osiągnięć w realizacji planu oraz postępów w realizacji jej zobowiązań wynikających z Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób z niepełnosprawnością, podpisanej przez Komisję.

Kontekst

Karta praw podstawowych UE stanowi, że „Unia uznaje i szanuje prawo osób niepełnosprawnych do korzystania ze środków mających zapewnić im samodzielność, integrację społeczną i zawodową oraz udział w życiu społeczności”. Poza tym UE i jej 27 państw członkowskich zobowiązały się już do stworzenia Europy bez barier, podpisując Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych.

Unijna strategia w zakresie niepełnosprawności (z 15 listopada br.) określa działania, które UE ma podjąć w ramach strategii Europa 2020 (IP/10/225), oraz działania zaproponowane w unijnym sprawozdaniu dotyczącym obywatelstwa UE za rok 2010 (IP/10/1390).

"Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności 2010-2020: Odnowione zobowiązanie do budowania Europy bez barier" oraz dokumenty uzupełniające dostępne są na stronie Komisji Europejskiej. Dodatkowe informacje można uzyskać na stronie wiceprzewodniczącej Viviane Reding, komisarz ds. sprawiedliwości, praw podstawowych i obywatelstwa.