Przez RODO brat nie może poznać stanu zdrowia swojej siostry

Moja szwagierka jest po wylewie. Zakład opieki [do wiad. red.] umieścił ją w szpitalu, intensywna opieka, i doustne pożywienie dożołądkowo. Mój mąż (obecnie w kraju) nie jest informowany o stanie siostry (RODO), ponieważ to nie on oddał siostrę do szpitala. Od ponad 35 lat nie mieszkamy w kraju. Jak mój mąż może pomóc swojej siostrze? Jest jakieś prawo, które daje mu taką możliwość?

Szanowna Pani,

Ogólne Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych – prawo UE przyjęte ustawą z 10 maja 2018 r. (Dz.U. poz.100) przyznało wiele uprawnień mających zapewnić osobom większą kontrolę nad ich danymi. W placówkach zdrowia z pewnością z jednej strony należy dbać o prawo pacjenta do prywatności i ochrony danych osobowych, ale z drugiej strony zdarzają się odmowy udzielenia informacji w szczególnej sytuacji, np. po wypadku autokaru z dziećmi w ub. roku na zakopiance rodzice nie mogli ustalić, w jakim szpitalu są ich dzieci.

W określonych sytuacjach przepisy zezwalają na udzielanie informacji bez uprzedniej zgody pacjenta:

1. Art. 9 RODO zezwala na przetwarzanie danych osobowych, gdy jest to niezbędne dla ochrony żywotnych interesów osoby, której dotyczą lub osoby, która nie może wyrazić zgody na ich przetwarzanie.
2. W ustawie z 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 537 z późn. zm.) również przewidziano taką możliwość: art. 31.1. Lekarz ma obowiązek udzielać pacjentowi lub jego ustawowemu przedstawicielowi przystępnej informacji o jego stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych, leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu. (...)
3. Jeżeli pacjent nie ukończył 16 lat lub jest nieprzytomny bądź niezdolny do zrozumienia znaczenia informacji, lekarz udziela informacji osobie bliskiej w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. z 2017 r. poz.1318, z późn. zm.).

Przy czym „osoba bliska” w rozumieniu tej ustawy to małżonek, krewny do drugiego stopnia (rodzice, dziadkowie, dzieci, wnuki, brat, siostra) lub powinowaty do drugiego stopnia w linii prostej (teściowie, synowa, zięć, pasierbowie, wnuki i dziadkowie małżonka), przedstawiciel ustawowy, osoba pozostająca we wspólnym pożyciu (konkubent) lub osoba wskazana przez pacjenta. Warto, by placówki zdrowia uwzględniały także ewentualne skutki odmowy udzielenia informacji. W niektórych przypadkach działania personelu szpitala można potencjalnie zakwalifikować jako naruszenie dóbr osobistych członków rodziny: do życia rodzinnego, w skrajnych sytuacjach do pożegnania, gdyby pacjent zmarł. Może to rodzić cywilnoprawną odpowiedzialność szpitala, jeśli rodzina weszłaby w spór sądowy. Z kolei szpital powołuje się na przepisy o ochronie danych osobowych. Warto racje ważyć i w tych trudnych sytuacjach kierować się oprócz przepisów także zdrowym rozsądkiem.

W tym przypadku (pobyt za granicą), Brat powinien zwrócić się mailowo do szefa placówki (z listu nie wynika jasno, czy chodzi o szpital, czy zakład opiekuńczy) z opisem sytuacji, uprawdopodobnić, iż jest bratem pacjentki, przedstawić problemy Siostry z pamięcią i poprosić o uwzględnienie braku świadomości Siostry. W przypadku odmowy (pisemnej, mailowej) korespondencję z szefostwem placówki zdrowotnej warto wysłać do Rzecznika Praw Pacjenta (można również mailowo). Więcej informacji w Telefonicznej Informacji Pacjenta – tel.: 800 190 590.

Skargi, wnioski i petycje można składać:

• pisemnie na adres: Biuro Rzecznika Praw Pacjenta (ul. Młynarska 46, 01-171 Warszawa)
• pocztą elektroniczną na adres: kancelaria@rpp.gov.pl
• poprzez ePUAP (Adres skrzynki ePUAP: /RzPP/skrytka)
• faksem pod nr 22 532 82 31
• osobiście w siedzibie Biura Rzecznika Praw Pacjenta

Co do szpitala, to zgodnie z art. 22 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn. zm.) wypisanie ze szpitala następuje:

• gdy stan zdrowia nie wymaga dalszego leczenia w szpitalu;
• na żądanie osoby przebywającej w szpitalu lub jej przedstawiciela ustawowego;
• gdy osoba przebywająca w szpitalu w sposób rażący narusza regulamin porządkowy, a nie zachodzi obawa, że odmowa lub zaprzestanie udzielania świadczeń może spowodować bezpośrednie niebezpieczeństwo dla jej życia lub zdrowia albo życia lub zdrowia innych osób.
• Decyzję o wypisie pacjenta ze szpitala podejmuje lekarz (prowadzący lub ordynator oddziału), jeżeli uzna, że stan zdrowia pacjenta nie wymaga kontynuacji leczenia w szpitalu i proces diagnostyczno-terapeutyczny został zakończony, a dalsza hospitalizacja nie byłaby związana z leczeniem, a jedynie z innymi względami: np. socjalnymi lub społecznymi.

Jeśli chodzi o brak możliwości uzyskania zgody Siostry na zakończenie pobytu w szpitalu, w grę wchodzi ubezwłasnowolnienie. W tej skomplikowanej sytuacji, jeśli Państwo przyjadą do Polski, doradzam skorzystanie z darmowej pomocy prawnej. Punkty darmowej pomocy prawnej można znaleźć na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości lub dzwoniąc do urzędu gminy lub powiatu.

Z poważaniem,

Anita Siemaszko, prawnik