Świadczenia opiekuńcze

Świadczeniami opiekuńczymi wymienionymi w ustawie o świadczeniach rodzinnych są: świadczenie pielęgnacyjne i zasiłek pielęgnacyjny. To nowe ujęcia funkcjonujących już wcześniej form pomocy .

Świadczenie pielęgnacyjne

Zastępuje zasiłek stały. Zasiłek był (do końca kwietnia 2004 r.) obligatoryjnym świadczeniem wypłacanym przez ośrodki pomocy społecznej.

Świadczenie przysługuje z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym. Niepełnosprawność musi być potwierdzona orzeczeniem o niepełnosprawności lub o znacznym stopniu niepełnosprawności. Dziecko (do ukończenia 16 roku życia) legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności powinno mieć dodatkowo wpisane w orzeczenie dwa wskazania, o:
- konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji,
- konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Powyższe wskazania wymienia artykuł 6b ustawy z dn. 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 1997 r., Nr 123, poz. 776 z późn. zm.).

Świadczenie otrzymuje matka lub ojciec dziecka, opiekun prawny albo opiekun faktyczny. Warunkiem otrzymania świadczenia jest spełnienie kryterium dochodowego z ustawy o świadczeniach rodzinnych (patrz: "Kryterium dochodowe").

Na czym polega zmiana? Generalnie przeznaczenie tej formy wsparcia - mimo nowej nazwy - nie zmienia się. Zmieniają się kryteria dochodowe uprawniające do otrzymania wsparcia.

Kiedy świadczenie pielęgnacyjne nie jest przyznawane:
- jeśli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do: renty, emerytury, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub renty socjalnej,
- dziecko przebywa w placówce zapewniającej całodobową opiekę przez co najmniej 5 dni w tygodniu,
- osoba w rodzinie ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury na to dziecko.

Zasiłek pielęgnacyjny

Zasiłek pielęgnacyjny skierowany jest do dwóch grup odbiorców: do osób niepełnosprawnych oraz do osób starszych. Przysługuje:
- dziecku niepełnosprawnemu (z orzeczoną niepełnosprawnością),
- osobie niepełnosprawnej w stopniu znacznym,
- osobie niepełnosprawnej w stopniu umiarkowanym, jeśli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia,
- osobie, która ukończyła 75 lat.

Znaczny stopień niepełnosprawności oznacza:
a) niepełnosprawność w stopniu znacznym w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
b) całkowitą niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji orzeczoną na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
c) stałą albo długotrwałą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym i do samodzielnej egzystencji orzeczoną na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników w celu uzyskania świadczeń określonych w tych przepisach,
d) posiadanie orzeczenia o zaliczeniu do I grupy inwalidów.

Umiarkowany stopień niepełnosprawności oznacza:
a) niepełnosprawność w umiarkowanym stopniu w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
b) całkowitą niezdolność do pracy orzeczoną na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
c) posiadanie orzeczenia o zaliczeniu do II grupy inwalidów.

UWAGA: Zasiłek pielęgnacyjny jest jedyną formą wsparcia, zapisaną w ustawie o świadczeniach rodzinnych, o którą mogą ubiegać się osoby nie spełniające kryteriów dochodowych. Oznacza to, że adresatami zasiłku są nie tylko osoby/rodziny znajdujące się w gorszej sytuacji materialno-bytowej, ale wszyscy - po spełnieniu opisanych powyżej warunków.

Na czym polega zmiana? Grupy uprawnionych do zasiłku pielęgnacyjnego wymienione w ustawie o świadczeniach rodzinnych to praktycznie te same grupy, które wyróżnia, obowiązująca do końca kwietnia 2004 r., ustawa o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych.

Zasiłek pielęgnacyjny wypłacany jest w wysokości 144 zł miesięcznie.

Zasiłku nie otrzyma osoba:
- uprawniona do dodatku pielęgnacyjnego,
- przebywająca w placówce zapewniającej całodobowe utrzymanie (finansowanej/współfinansowanej z budżetu państwa lub Narodowego Funduszu Zdrowia) albo w rodzinie zastępczej.

Świadczenia rodzinne - opracowanie z serii "Poznaj Swoje Prawa"

Stan prawny na dzień 1 maja 2004 r.

opracowanie: Rafał Kowalski (Stowarzyszenie Klon/Jawor)