NIK: brakuje miejsc w ŚDS. Zwłaszcza całodobowych

Wzrasta liczba środowiskowych domów samopomocy (ŚDS), jednak wciąż jest ich za mało, a ich usługi nie docierają do wszystkich zainteresowanych. Szczególnie brakuje miejsc całodobowego pobytu. Tak wynika z raportu opublikowanego przez Najwyższą Izbę Kontroli (NIK).

W tej chwili w naszym kraju funkcjonują trzy typy ŚDS:

• A – dla osób przewlekle psychicznie chorych,
• B – dla osób z niepełnosprawnością intelektualną,
• C – dla osób wykazujących inne przewlekłe zaburzenia czynności psychicznych.

Od czerwca 2019 r. istnieje możliwość tworzenia ŚDS typu D – dla osób z spektrum autyzmu lub niepełnosprawnościami sprzężonymi. Jednak według naszych ustaleń, takie domu jeszcze nie powstały.

Raport NIK pokazuje, że na koniec 2018 r. blisko 8,5% powiatów w skali kraju stanowiło jeszcze tzw. „białe plamy”, czyli nie funkcjonowała w nich żadna placówka typu ŚDS. Warto jednak zaznaczyć, że obszar tych białych plam też się sukcesywnie zmniejsza – W 2016 r. powiatów takich było 42, w 2017 r. – 38, a w 2018 r. – 32. Ogółem w Polsce jest 809 środowiskowych domów samopomocy, w 2016 było ich 779.

Więcej chętnych niż miejsc

Choć liczba placówek wzrasta, to obniżył się też, liczony dla całego kraju, stopień zaspokojenia potrzeb w zakresie korzystania z usług środowiskowych domów samopomocy.  Na koniec 2018 r. wynosił on 73,4%, a w 2016 r. 79,2%. Z oszacowanej przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej liczby 37 tys. osób kwalifikujących się do objęcia wsparciem w tej formie, na koniec 2018 r. korzystało z niego w kraju 33 tys. osób.

Innym problemem jest nierówny dostęp do usług świadczonych przez ŚDS w różnych częściach Polski. Najwięcej ośrodków zlokalizowanych było w województwach: małopolskim (78), wielkopolskim (71), mazowieckim (69) i warmińsko–mazurskim (68), a najmniej w opolskim (13), podlaskim (23) i lubuskim (33). W przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców największą liczbą miejsc w ŚDS dysponują województwa: warmińsko--mazurskie (25,9), podkarpackie (11,8) i lubelskie (10,1), a najmniejszą województwa: śląskie (4), mazowieckie (4,5) i dolnośląskie (5,1).

Brakuje opieki całodobowej

Wszędzie brakuje za to placówek dysponujących miejscami całodobowymi oraz samych miejsc w tych ośrodkach. W niektórych województwach nie ma w ogóle miejsc całodobowych (np. lubelskie, kujawsko–pomorskie, opolskie, podkarpackie, pomorskie i zachodniopomorskie) lub w których, pomimo dużych potrzeb, liczba takich miejsc jest nadal niewielka (np. mazowieckie – dysponujące trzema miejscami lub małopolskie – czterema). Tymczasem to właśnie stworzenie miejsc całodobowej opieki jest najczęściej wymienianą potrzebą w badaniu ankietowym przeprowadzonym wśród rodziców osób korzystających z ŚDS.