Czy należy mi się świadczenie pielęgnacyjne?
Pobieram z ZUS rentę rodzinną po pierwszym zmarłym mężu. Wyszłam ponownie za mąż. Mój obecny małżonek posiada stopień znaczny. Został mu przyznany zasiłek pielęgnacyjny z tyt. niepełnosprawności art. 16 ust. 2 pkt. 2. Obecnie wszystkie obowiązki i opieka nad mężem sprawowana jest przeze mnie. Czy w związku z tym należy mi się świadczenie pielęgnacyjne? Z MOPS otrzymałam zawiadomienie, że nie spełniam kryteriów ustawowych. Oczekuję na decyzję. Czy będę mogła się odwołać i na jakie ustawy się powołać?
Szanowna Pani,
MOPS może kwestionować przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego z dwu powodów:
- po pierwsze, że świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała przed ukończeniem 18. roku życia lub w trakcie nauki ale nie później niż do ukończenia 25. roku życia
- po drugie, świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo m.in. renty rodzinnej.
Wielu małżonków składa wnioski o świadczenie pielęgnacyjne z tytułu opieki nad swoim niepełnosprawnym w stopniu znacznym małżonkiem, następnie po otrzymaniu odmowy i po wyczerpaniu drogi administracyjnej składa skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Odwołanie do sądu nie daje gwarancji sukcesu (choć generalnie orzecznictwo sądów administracyjnych jest na korzyść małżonków), bo to już sąd w indywidualnej sprawie ocenia pod kątem nawet przepisów Konstytucji RP zasadność uchylenia decyzji w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki np. nad swoim mężem posiadającym orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach (sygn. akt IV SA/Gl 1016/18) wyroku z dnia 04.04.2019 r. „W przywołanym wyroku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 17 ust. 1b u.ś.r. w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia z dnia 27 czerwca 2014 w sprawie o sygn. akt I OSK 789/13 stwierdził m.in., że sam fakt pozostawania w związku małżeńskim osoby wymagającej opieki, przy wypełnieniu przesłanek, o jakich mowa w art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, nie wyklucza świadczenia pielęgnacyjnego dla jego małżonka”.
Jeśli z kolei MOPS odmówi opiekunowi świadczenia pielęgnacyjnego z tej przyczyny, że opiekun ma ustalone prawo do renty rodzinnej - warto się odwołać od takiej decyzji z powołaniem na poniższe wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: Naczelny Sąd Administracyjny wyrok z dnia 28 czerwca 2019 r., sygn. akt: I OSK 757/19, NSA wyrok z dnia 18 czerwca 2020 r., sygn. akt: I OSK 254/20. Nie należy się martwić, który wariant zostanie przyjęty – wybór przez opiekuna jednego ze świadczeń czy przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego w kwocie będącej różnicą pomiędzy wysokością świadczenia pielęgnacyjnego, a otrzymywaną emeryturą/rentą. Obie linie orzecznicze opierają się na tym samym założeniu, że opiekun będący emerytem/rencistą z niższą emeryturą/rentą niż świadczenie pielęgnacyjne, jak i opiekun nie będący emerytem/rencistą, powinni być traktowani tak samo pod względem wysokości uzyskiwanych świadczeń.
Rolą organu pomocy społecznej jest wydanie decyzji takiej treści, aby opiekun osoby niepełnosprawnej otrzymywał w rezultacie świadczenie w kwocie odpowiadającej wysokości świadczenia pielęgnacyjnego. Więcej na ten temat w naszych artykułach:
- Do sądu po świadczenie pielęgnacyjne,
- NSA: opiekunowi osoby dorosłej nie można odmówić przyznania świadczenia pielęgnacyjnego,
- Więcej pieniędzy za opiekę? To możliwe!
Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 111, z 2021 r. poz. 1162.
Z poważaniem,
Anita Siemaszko, prawnik