500 plus dla osób niesamodzielnych. Pełnomocnik odpowiada na nasze pytania

Czytelnicy portalu Niepelnosprawni.pl zadają naszej redakcji wiele pytań dotyczących nowych uprawnień w ramach świadczenia uzupełniającego dla osób z orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji. Pytamy Krzysztofa Michałkiewicza, Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych o wyjaśnienie niektórych kwestii.

Komu i w jakiej kwocie przysługiwać będzie świadczenie 500 plus?

Krzysztof Michałkiewicz, Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych: Świadczenie uzupełniające przysługiwać będzie osobom pełnoletnim, których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona określonym w ustawie orzeczeniem. Będzie to kwota do 500 złotych miesięcznie, przy czym łączna kwota tego świadczenia i świadczeń finansowanych ze środków publicznych nie może przekroczyć 1600 złotych. W związku z tym osoby, które pobierają w chwili obecnej świadczenia nieznacznie przekraczające wysokość renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (obecnie wynosi ona 1100 zł), będą również miały możliwość ubiegać się o przyznanie świadczenia uzupełniającego. Warto zaznaczyć, że do wspomnianej kwoty 1600 zł nie wliczają się m.in. ewentualne dochody z pracy, zasiłek pielęgnacyjny, alimenty czy renta rodzinna.

Jakie orzeczenie będzie wymagane?

Potrzebne będzie jedno z wymienionych w ustawie orzeczeń: o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji, o niezdolności do samodzielnej egzystencji, o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i samodzielnej egzystencji albo o całkowitej niezdolności do służby i samodzielnej egzystencji.

Gdzie przyjmowane będą wnioski o przyznanie świadczenia?

Wniosek  o świadczenie uzupełniające będzie trzeba złożyć do organu wypłacającego świadczenia emerytalno-rentowe, a w przypadku osób nieposiadających prawa do świadczeń finansowanych ze środków publicznych lub mających prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej - konkretnie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Kiedy będzie można złożyć wniosek?

Ustawa wejdzie w życie 1 października br. Od tego dnia możliwe będzie składanie wniosków. Świadczenie przysługiwać będzie od miesiąca, w którym zostały spełnione warunki wymagane do jego przyznania, nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Czy świadczenie będzie opodatkowane?

Świadczenie uzupełniające jest w kwocie brutto, ale organ wypłacający nie będzie mógł np. dokonywać potrąceń i egzekucji. Świadczenie nie będzie też wliczać się do dochodów - m.in. przy ustalaniu prawa do dodatku mieszkaniowego, świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej itd. Kwota świadczenia nie będzie też zaliczana do dochodów, będących podstawą odliczenia wydatków w ramach ulgi rehabilitacyjnej.

Czy osoby posiadające rentę socjalną, a więc także orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy, powinny wystąpić ponownie o ustalenie całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji? Czy mogą wystąpić wyłącznie o stwierdzenie, że są niezdolne do samodzielnej egzystencji?

Osoby obecnie pobierające rentę socjalną, które nie posiadają orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji będą musiały wystąpić tylko o stwierdzenie takiej niezdolności.

Czy osoby posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności z powiatowego lub miejskiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności powinny wystąpić o orzeczenie do całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji, czy tylko o orzeczenie stwierdzające niezdolność do samodzielnej egzystencji?

Analogicznie do poprzedniego pytania – osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności będą musiały wystąpić do ZUS tylko o orzeczenie potwierdzające niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Czy osobom, które posiadają orzeczenia wydane przed 1997 r. przez Komisję Lekarską ds. Inwalidztwa i Zatrudnienia, zaliczającym się do pierwszej grupy inwalidztwa, będzie przysługiwało świadczenie uzupełniające?

W tym przypadku mamy do czynienia z kwestią praw nabytych i jeśli orzeczenie jest wydane na czas nieograniczony, to powinno być honorowane. Zatem osoby z takimi orzeczeniami powinny otrzymać świadczenie bez ponownego orzekania się o całkowitej niezdolności do pracy i o niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Czy osoby po 75. roku życia otrzymujące dodatek pielęgnacyjny będą musiały orzec się  o niezdolności do samodzielnej egzystencji, aby otrzymać świadczenie uzupełniające?

Tak, osoby po 75. roku życia będą musiały orzec się o niezdolności do samodzielnej egzystencji. Przewiduje się jednak daleko idące ułatwienie - osoba, która dziś nie ma orzeczenia o niesamodzielności, a ma np. problemy z poruszaniem się, będzie mogła być orzeczona przez lekarza orzecznika w miejscu swojego zamieszkania.